Üre
Besinlerle alınan protein, vücutta protein yapıtaşlarına yani aminoasitlere ayrıştırılır. Ardından vücut için gerekli olan miktarı kullanıldıktan sonra kalanı karaciğerde amonyağa, ardından da amonyaktan üreye çevrilir. Üre suda çözünebilir olmasından dolayı idrar ile atılabilir. Yani, böbrek atılması gereken protein yıkım ürünlerini, suda çözünebilen ve daha az zararlı bir maddeye dönüştürür, işte bu son ürüne ‘üre’ adı verilir. Üre, idrarla atılan bir madde olmasından dolayı, böbrek hastalıklarında serum yani kan seviyesi yükselebilir. Normal kan üre seviyesi; yaş, cinsiyet, vücut yapısı, çalışılan laboratuvarın özellikleri gibi bazı faktörlere göre değişebilmekle birlikte genel olarak 10-40 mg/dl olarak kabul edilmektedir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus; bazı laboratuvarlar üre değerini BUN (Blood urea nitrogen-kan üre nitrojeni) olarak verirler. Aslında bu değer üre seviyesinin bir laboratuvar değeri olarak tanımlanmasıdır, genellikle üre değerinin yarısı kadardır, yani normal değeri 5-20 mg/dl arasında değişmektedir.
Kreatinin
Kreatinin, kas metabolizmasının bir yıkım ürünüdür, toksik bir madde olup belli miktarın üstünde kalan kısmın vücuttan atılması gerekmektedir. Bu atılım, idrar yoluyla olduğu için böbrek hastalıklarında kan seviyesi yükselebilir. Erişkinlerde, erkeklerde ve sporcularda kas kitlesi daha fazla olduğu için, serum kreatinin değerleri daha yüksektir. Tam tersi düşünülürse; kas kitlesinin azaldığı ileri yaşlarda, kronik hastalığı olanlarda (örneğin kanser hastalarında) ya da yapısal olarak daha az kas kitlesine sahip olan bireylerde, kreatinin seviyesinin daha düşük olması beklenir. Kreatinin normal değerleri bahsedilen değerlere ve laboratuvar özelliklerinde göre değişebilmekle birlikte kadınlarda 0,5-1,0 mg/dl; erkeklerde ise 0,6-1,2 mg/dl arasında değişebilir. Ülkemizde genel olarak mg/dl birimi kullanılmakla birlikte, bazı sonuçlarda birim olarak mikromol/L (µmol/L) kullanılmaktadır, bu birime göre normal değerler ise; kadınlarda 53-97 µmol/L, erkeklerde 62-115 µmol/L olarak tanımlanmaktadır.
Glomerüler Filtrasyon Hızı (t-GFH/GFH/ e-GFR/GFR) (Estimated/Glomerular filtration rate, tahmini/glomerüler filtrasyon hızı):
Böbreğin fonksiyonel ünitesi olan nefronların dakikada süzdüğü filtrasyon hacmidir. (ml/dk) Erkeklerde normal değeri 130 ml/dk/1,73m2’dir. Kadınlarda normal değeri 120 ml/dk/1,73m2’dır. Farklı durumlarda (yaş, cinsiyet, kas kitlesi) t-GFH’yi ölçmek için birçok yöntem kullanılmaktadır. (MDRD, Cockroft-Gault, CKD-EPI) En yaygın kullanılan formül CKD-EPI’dir.
Diğer filtrasyon göstergeleri: Sistatin C, Beta 2 mikroglobulin ve Beta trace protein de GFH tahmininde kullanılan diğer biyokimyasal parametrelerdir ancak henüz rutin olarak klinik pratikte kullanılmamaktadır.
“Sağlık Bakanlığının 2016/54567092 sayılı Genelgesi ile Gezici Sağlık Taraması yapılabilmesi için OSGB’lerin İl sağlık Müdürlüklerinden “GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİ” almak ve bu izne istinaden sağlık taraması yapmak zorunluluğu bulunmaktadır. İzin almayan kuruluşlar Sağlık Taraması gerçekleştiremezler.”
GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİNE SAHİP ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİDİR.
