Tam idrar tetkiki (TİT)

İdrar Dansitesi Nedir? (Sg)
İdrarın yoğunluğunu ifade eden bu değerin sağlıklı bireylerde gösterdiği değer 1005-1025 arasıdır. İdrarda dansite düşüklüğü vücuttaki su miktarının normalin üzerinde olduğunda ortaya çıkan bir durumdur. Pyelonefrit, interstisyel nefrit, renal yetmezlikler, gromerulonefrit, şekersiz şeker hastalığında dansite düşük değer gösterir. Aksine; dansite yüksek çıktığında yani idrar yoğunluğunun fazla olduğunda vücudun susuz kaldığı anlaşılır.

Hipovolemik şok, ileri seviye yanıklar, kusma-ishal ve terleme gibi vücutta su kaybı yaşatan durumlar, idrarda şeker varlığı ve diyabet, renal yetmezlikler ve enfeksiyonlar, hepatorenal sendromlar, kalp yetmezliği gibi hastalıklarda dansite yüksek değerde çıkmaktadır. Buna ek olarak idrarın soğutulması ya da idrarda protein atımı söz konusu olduğunda da dansite değeri etkilenmektedir.

İdrarda Eritrositler (RBC)
Normal şartlarda idrar sedimentinde birkaç RBC yer alır. Hemoglobin için pozitif bir kimyasal test ile mikroskop altında rastlanan RBC sayısındaki artış idrarda kana rastlandığı anlamını taşır. Bununla birlikte bu test, kanın nereden geldiğini tespit etmeye yardımcı olamaz.

İdrardaki kan normal bir bulgu kabul edilmez. Fakat nadir bir durum da değildir. Hemen alarm durumuna geçilmesi için işaret değildir.

Hematüri bir doktorun kanın altında yatan sebebini belirlemeye çalışmak için daha fazla araştırma yapmasına işaret eden bir belirtidir.

Bunun için doktor hastanın tıbbi geçmişini, fizik muayenesini, eşlik eden diğer bulguları, belirtileri değerlendirmeye alacaktır. Kaynağın tespiti için ek idrar ve kan testleri uygulanabilir.

Hematürinin altında yatan nedenleri daima kalıcı zarar olmaz. Geçici durumlar olabilir. Çok az tedavi ile ya da tedaviye gerek kalmadan geçebilir.

İdrarda bakteri ve lökosit ile birlikte kan varsa antibiyotiklerle kolaylıkla tedavi edilebilen ir idrar yolu enfeksiyonu durumun sebebi olabilir.

Fakat bazı hematüri nedenleri kritik durumlar olabilir. Ya da tedavi ve izlemeyi gerektiren kronik bir durumu temsil de edebilir.

İdrarda Lökosit (WBC)
İdrar sedimentindeki WBC sayısı normal kişilerde düşüktür. Yüksek güç alanı başına 0-5 WBC kadardır. WBC’ler vajinal sekresyonlarda kaynaklı bir bulaşıklıktan kaynaklanabilir. İdrarda mikroskop altında artmış olarak görülen bir WBC sayısı veya lökosit esteraz için pozitif şerit testi ürüner sistemin herhangi bir yerinde bir iltihap olduğunu ya da enfeksiyon bulunduğunu işaret edebilir. Bakterilerle birlikte görülmesi halinde ise muhtemel bir idrar yolu enfeksiyonu olabilir.

İdrarda Epitel hücreleri
Bu hücreler sıklıkla birkaç, orta ya da çok olarak sonuca yansıyabilir. Normal şartlarda kadınların ve erkeklerin idrar sedimentinde birkaç epitel hücre yer alır. İnflamasyon, enfeksiyon ve maligniteler gibi hallerde epitel hücresi artmış vaziyettedir. Mevcut hücre türlerinin belirlenmesi, kimi koşulları belirleyebilmeye destek sağlar. Mesela büyük miktarda parçalanan hemoglobin içeren epitel hücreler şu an idrarda hiç yer almasa dahi son zamanlarda idrarda hemoglobin ya da eritrosit bulunduğuna işaret edebilir.

İdrarda Bakteri, parazit ve mayalar
sağlıklı insanların idrar yolları sterildir. Eğer idrar örneği orta idrar olarak toplanmış ise mikroskop altında idrar sedimentinde bakteriye rastlanmaz. Pozitif değer alması patolojiktir, idrar yolu enfeksiyonlarının habercisidir. İleri tetkik olarak İdrar kültürü istenir.

Ciltte ya da vajinal senkrosyonlarda yaşayan bakterilerin idrar örneğini kirletmesine mâni olmak için özellikle kadınlarda örnek toplanırken özellikle dikkat edilmesi gerekir.

Eğer bakteri görülürse az, orta ya da çok olarak tam idrar tahlil raporuna işlenir.

Çevredeki deriden gelen bakteriler üretradan üriner sisteme giriş yapabilir. Mesaneye kadar da ilerleyerek idrar yolu enfeksiyonuna sebep olabilir.

Eğer bu enfeksiyon tedavi edilmezse böbreklere kadar taşınarak böbrek hastalığına sebep olabilir.

Her ne kadar idrar yolu enfeksiyonu rahatlıkla tedavi edilebilse de eğer kişide sürekli tekrarlıyorsa tedaviye yardımcı olması için idrar kültürü ve duyarlılık testi istenebilir.

Nadiren erkeklerde, daha çoksa kadınlarda maya idrarda olabilir. Daha çok vajinal maya enfeksiyonu olan kadınlarda rastlanan bir durumdur.

Çünkü toplama sırasında idrar, vajinal sekresyonlarla kontamine olmuş haldedir. Eğer idrarda maya gözlenirse kişi maya enfeksiyonu sebebiyle tedaviye alınabilir.

Trichomonas vaginalis kadınların idrarında ya da çok nadir de olsa erkeklerde rastlanan bir parazit türüdür.

Mayalarda olduğu gibi bunda da vajinal kanalı enfekte eder. İdrar içindeki varlığı numunelerin toplanması esnasında kontaminasyondan kaynaklı olur.

Eğer bunlar idrar analizinde ortaya çıkarsa vajinal enfeksiyonu aramak için ileri tetkiklere başvurulabilir.

İdrarda Silendirler
Bu silindirik parçacıklar, böbrek hücreleri tarafından idrara salınan pıhtılaşmış proteinden oluşur. Böbreklerin uzun, ince, içi boş kanallarında meydana gelir. Genellikle tübülün şeklini alırlar. Mikroskopla incelendiğinde ekseriyetle bir sosis şeklini andırır ve sağlıklı insanlarda hemen hemen berraktır. Bu tür silendirlere hyalin silendiri adı verilir. Normalde sağlıklı insanların düşük güç alanı başına birkaç hyalin silendiri mevcut olabilir. Yorucu bir egzersiz yapılması halinde daha fazla hyalin silendiri atımı ortaya çıkabilir.

Diğer silendir tipleri farklı böbrek hastalıkları ile ilişkilidir. İdrarda yer alan silendir tipleri hangi bozukluğun böbrekleri etkilediği konusunda fikir verebilir.

Lökosit ve eritrosit içeren hücresel silendirler böbrek bozukluklarına işaret edebilir. Bazı diğer örnekleri ise yağ silendir, granül silendir, mum silendir içermektedir.

Böbrekte bir hastalık süreci yaşandığı taktirde hücreler, diğer maddeler silendir oluşumunda protein içerisine sıkışabilir.

Bu durumda silendir içinde yer alan maddelerle, mesela eritrosit silendir ya da lökosit silendir olarak tanımlanmaktadır.

İdrarda Kristaller
İdrar pek çok çözünmüş madde içerir. Bunar vücudun ortadan kaldırması gereken atık kimyasallardır. Bu çözüneneler aşağıdaki hallerde idrarda belirli bir maddenin kristallerini meydana getirebilirler:

Çözünmüş maddelerin konsantrasyonu artmış haldedir.
İdrar pH’sı gittikçe daha asidik ya da bazik olmaktadır.
İdrar ısısı bunların oluşumunu teşvik etmektedir.
Kristaller, rengi, şekli ve idrar pH’sına göre tanımlanmaktadır. Ufak, kum benzeri parçacıklar gibi belirli şekilleri olmayan vaziyette olabilecekleri gibi iğne benzeri özel şekillerde de olabilirler.

Tipik olarak idrarda yer alan çözünenlerden oluşuyorlarsa normal kabul edilirler.

Daha çok idrar toplandıktan sonra bunlar idrarın soğumaya başlamasıyla oluşur. Vücutta mevcut halde değillerdir.

Sağlıklı insanların idrarında amorf üratlar, ürik asit kristalleri, kalsiyum okzalat, amorf fosfatlar gibi bazı kristaller yer alır.

Diğer taraftan normal olarak idrarda olmayan maddelerden kristaller oluşuyorsa bunlar anormale işaret eder. Anormal kristaller, anormal bir metabolik süreci yansıtabilir.

Bunlar kalsiyum karbonat, sistin, tirozin, lösin ve başkaları olabilir.

İdrar meydana gelirken böbreklerde normal ya da anormal kristaller meydana gelebilir.

Bunlar bir araya gelerek böbrek taşlarını meydana getirebilir.

Bu böbrek taşları, böbreğin kendisinde ya da üreterlerde yerleşip aşırı şiddetli ağrılara neden olabilirler.

Bu yüzden kişiye tarifi imkânsız ağrılar, sızılar yaşatabilirler.

İdrarda röntgen boyası ve ilaçlar da kristalleşebilir.

Bu yüzden laboratuvar çalışanlarının idrar kristallerinin tanımlanmasında eğitimli olmaları gerekir.