ALP (Alkalen Fosfataz) Nedir?
ALP olarak da bilinen alkalen fosfataz; insanın vücut dokularında yer alan doğal protein yapıda bir enzimdir.
Serumdaki alkalen fosfataz 4 farklı yapısal genotipten oluşur:
√ Karaciğer-kemik-böbrek tipi
√ Bağırsak tipi
√ Plasental tip
√ Mikrop hücrelerinden varyant.
ALP vücutta yer alan proteinlerin parçalanmasında görev alır. Bununla birlikte küçük molekülleri birleştirerek büyük moleküller oluşmasını sağlar.
Yetişkin bireylerde başta karaciğer, kemik olmak üzere bağırsak, böbrek, gibi organlarda sentezlenirken hamile kadınlarda ALP plasentada sentezlenir.
Alkalen Fosfataz (ALP) ve Karaciğer İlişkisi
ALP testi karaciğer fonksiyon testleri yada karaciğer paneli olarak tanımladığımız testlerin bir parametresi olarak da yapılır.
Eğer sarılık, bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi rahatsızlıklarınız varsa karaciğer ya da safra kesenizde bir sorun olduğu düşünülebilir. Böyle bir durumda ALP değerleri önemlidir. Özellikle; hepatit, siroz, kolesistit gibi hastalıklarında ve safra kanalları sorunlarında alkalen fosfataz (ALP) yüksekliği karaciğer ile bağlantılıdır.
Hepatit: Karaciğerde herhangi bir nedenle meydana gelen iltihap durumudur.
Siroz: Karaciğerde doku ölümü gerçekleşmesi ile birlikte gelişen hastalık tablosudur.
Kolesistit: Safra kesesinin inflamasyonudur.
Alkalen Fosfataz (ALP) Ve Kemik İlişkisi
ALP düzeyi kemik aktivitesi ile bağlantılı şekilde patolojik olarak yüksek ölçülebildiği gibi çocuk ve ergenlerde de normal olarak kemik gelişimi devam ettiğinden ALP düzeyi yüksek seviyelerde gözlenebilir. Alkalen fosfataz değerlerinin uygun şekilde yorumlanması için pediatrik referans değerleri kullanılmalıdır.
Alkalen Fosfataz (ALP) testinin sonucu ile kemiklerle ilişkili olan; raşitizm, osteomalasi, paget rahatsızlığı sorunlarında teşhis konabilir.
Raşitizm: D vitamini, kalsiyum veya fosfat eksikliğinde ortaya çıkan bir kemik hastalığıdır.
Osteomalasi: D vitamini eksikliğinde ya da D vitaminin parçalanamadığı durumlarda ortaya çıkan kemik hastalığıdır.
Paget rahatsızlığı: Kemik parçalanması ve sonrasında tekrardan büyümesi ile ilgili sorunlarla ilişkili kemik hastalığıdır.
ALP Testi için Hangi Numune Kullanılır?
Herhangi bir kol damarında steril iğne yardımıyla ALP testi için kan örneği alınır.
ALP Yüksekliğinin Nedenleri Nedir?
- Tütün ve sigara tüketimi
- Ciddi enfeksiyonlar
- Bağırsaklarda iltihaplanma
- Eklem iltihapları
- Kemik kanseri, kemiklerde yumuşama, kırılma, metastaz
- Karaciğer hastalıkları
- Paratiroid bezi hastalıkları
- Böbrek yetmezliği
- Aşırı miktarda doğum kontrol haplarını kullanmak
- Gebelik
- Aşırı alkol tüketimi
- Safra kanalında tıkanma
- Yeterli safra üretilmemesi
- Kontrolsüz diyabet hastalığı
ALP Yüksekliği Belirtileri
- Sarılık
- Halsizlik ve yorgunluk
- Bulantı, kusma, karın ağrısı
- Kabızlık
- Hazımsızlık
- Omurga, pelvis ve bacaklarda ağrı
- Diş yapısında bozukluklar
- Kas güçsüzlüğü
- Kafatasının gövdeden büyük olması
- Çarpık ya da eğri bacaklar
- Kalınlaşmış el ve ayak bilekleri
Alkalen Fosfataz (ALP) Değeri Kimlerde Yüksek Çıkar?
- Hızlı kemik büyümesi nedeniyle çocuklarda ve ergenlerde,
- Doğumu yaklaşan gebeliklerde
- Kemik hastalarında
- Viral hepatit vakalarında
- Bilier obstrüksiyon durumlarında
- Bilier atrezi vakalarında
- Kemik tümörü vakalarında
- Siroz hastalıklarında
- Kalp yetmezliği yaşayan hastalarda ALP değeri yüksek çıkar.
ALP Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Alkalen fosfataz değerlerindeki artış tek başına bir hastalık tanısı konması için yeterli olmaz. ALP yüksekliği her ne kadar bazı hastalıkların teşhisinde önemli bir nokta olsa da ALP yüksekliğinin asıl sebebi doktorunuz tarafından çeşitli incelemeler ile ortaya konur. Bu yüzden doktor tarafından ayrıntılı hastalık öyküsü alınmalı ve detaylı fizik muayenesi yapılmalıdır.
Tüm bu incelemeler altında, ALP yüksekliğine yol açan altta yatan sebep tespit edilir ve bu hastalığa uygun tedaviye başvurulur.
ALP Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
ALP düşüklüğü, ALP yüksekliğinin aksine herhangi bir sorun olarak değerlendirilmez. Uygun olmayan diyet ve besin değeri düşük yiyecekler B6 vitamini, folik asit, C vitamini, fosfor ve çinko yetersizliği alkalen fosfataz düşüklüğüne neden olabilir.
Kısacası alkalen fosfataz değerlerinin normalin altında olmasının hiçbir anlamı ve zararı yoktur.
ALP Düşüklüğünün Nedenleri Nelerdir?
- Kansızlık
- Yetersiz ve dengeli beslenme
- Tiroid hormonu yetersizliği
- Fosfat değerinin düşüklüğü
- B12, çinko, magnezyum eksikliği
- Beslenme bozuklukları
- Çölyak hastalığı
- Skorbüt hastalığı (C vitamini eksikliğine bağlı)
- D ve B vitaminin fazla alınması
- Persiniyoz anemi
- Menapoz tedavilerinde yapılan östrojen tedavileri
“Sağlık Bakanlığının 2016/54567092 sayılı Genelgesi ile Gezici Sağlık Taraması yapılabilmesi için OSGB’lerin İl sağlık Müdürlüklerinden “GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİ” almak ve bu izne istinaden sağlık taraması yapmak zorunluluğu bulunmaktadır. İzin almayan kuruluşlar Sağlık Taraması gerçekleştiremezler.”
GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİNE SAHİP ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİDİR.
