EKG Nedir?
EKG (elektrokardiyografi), günümüzde birçok hastanede bulunan ve kalp damar hastalıklarının teşhisi için kullanılan bir cihazdır. EKG cihazı sayesinde, kalbin kasılması esnasında oluşan elektriksel aktivite bir grafik şeklinde kaydedilebilir ve bu grafik kâğıda dökülebilir. Kalp attığında vücutta hafif bir elektriksel aktivite oluşur. EKG cihazı aracılığıyla bu elektriksel aktivite gözlemlenir. Böylece kalbin atış frekansı, kalp ritmi ve benzeri birçok önemli bilgiye ulaşılabilir. Kalpteki elektriksel aktiviteyi ölçmek için öncelikle kişinin kol, bacak ve göğüs bölgelerine elektrotlar yapıştırılır. Kişinin vücudunun üzerine yapıştırılan bu elektrotlar, EKG cihazına bilgi gönderir. Gönderilen bilgi ise EKG cihazı tarafından bir grafik oluşturacak şekilde kâğıda aktarılır. Bu sayede ilgili hekim, hastanın durumu hakkında ön bilgi sahibi olur.
EKG, günümüzde en çok kullanılan kalp muayene tekniklerinden birisidir. Neredeyse her kardiyolog randevusundan önce hastadan EKG çektirilmesi istenir. Elektrokardiyografi, temelde kalbin uyarılması esnasında kalp hücrelerinde meydana gelen elektriksel aktiviteyi ve bunun yanında kalbin kulakçık ve karıncık bölümlerindeki kasılma ve gevşeme evrelerini takip eden bir cihaz olarak bilinir. Hekim hastanın EKG’sine baktığında hastanın kalbinin elektriksel bir haritasını görür. Bu harita aynı zamanda kalbin şekli ve büyüklüğü hakkında da bilgi verir. Sağladığı bu gibi avantajların yanı sıra kalp ritim bozukluğu, hipertrofi, kalp duvarının kalınlaşması, kalp boşluğunun büyümesi ve kalp kanlanması gibi durumların tespiti de EKG cihazı sayesinde oldukça kolaylaşmıştır. Öyle ki günümüzde birçok kalp hastalığı, uzun test süreçlerine maruz kalmadan sadece kişinin EKG sonucu incelenerek teşhis edilebilmektedir.
EKG cihazının kaydettiği grafiklere elektrokardiyogram adı verilir. Bu elektrokardiyogramlarda her kalp atışına karşılık olarak P Q R S T U dalgalarından oluşan bir yapı görülür. Bu dalgalarda olağan dışı değişiklikler olması, farklı dalgaların ortaya çıkması veya dalgaların sürelerinde anormal farklılıklar olması gibi durumlarda kişide kalbi ilgilendiren bir sorun olduğu söylenebilir. Hekim bu verileri inceler ve hastaya gerekli teşhisi koyar.
P Q R S T U Dalgaları Ne Anlama Gelir?
Elektrokardiyogramlarda her kalp atışına karşılık olarak gelen bu dalgaları şu şekilde açıklayabiliriz:
P Dalgası: Atriyal aktivasyon tarafından meydana getirilen elektriksel kuvvetleri gösterir ve dalganın aralığını ölçer.
PR Aralığı: Atriyal depolarizasyonun başlangıcı ile ventriküler depolarizasyonun başlangıcı arasındaki iletim zamanını gösterir.
QRS Süresi: QRS kompleksinin başından sonuna kadar ölçülür ve ventriküler aktivasyonun süresini işaret eder. Sürenin ölçümü saniyeler ile yapılır.
QT Aralığı: QRS kompleksinin başından T dalgasının son bölümüne kadar ölçülür ve ventriküler sistolün toplam süresini işaret eder. Bu ölçüm de saniye ile yapılır.
ST Segmenti: Ventriküler depolarizasyonun bitimiyle T dalgasının başlangıcı arasındaki aralığı işaret eder.
T Dalgası: Ventriküler repolarizasyonun ortaya çıkardığı elektriksel kuvveti işaret eder.
U Dalgası: Ventrikül kasındaki ard potansiyelleri veya purkinje liflerinin repolarizasyonunu işaret eder.
EKG Öncesi Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
EKG işlemini yapmak için hastanın herhangi bir ilaç kullanması veya aç-tok karınla hastaneye gelmesi gibi ön hazırlıklar yapması gerekmez. Ancak eğer göğüs bölgesinde aşırı kıl varsa bu kılların alınması ve EKG işlemi öncesinde vücudu yorup kalp atışını hızlandıracak aktiviteler yapılmaması önerilmektedir. Hasta eğer sigara içiyorsa çekimden önce sigara içmemelidir ve mümkünse rahatlıkla sıyrılabilecek kıyafetlerle hastaneye gelmelidir.
EKG Nasıl Çekilir?
Elektrokardiyografi, son derece risksiz ve kolay şekilde uygulanabilen bir tıbbi muayene tekniğidir. Genellikle kardiyoloji doktorunun yönlendirmesiyle yapılan EKG çekimi, günümüzde her hastanede yapılan bir işlemdir. EKG çekimi sayesinde kalbin işlevi değerlendirilir ve kalpteki birçok hastalık teşhis edilebilir. EKG sırasında hastaların neredeyse hiçbiri ağrı veya sızı hissetmez. EKG işleminin başlangıcında hasta, EKG odası adı verilen özel bir odaya alınır. Çoğu durumda hastadan sırt üstü uzanması ve kıyafetlerini yukarı doğru sıyırması, mümkünse belden üst kısımdaki kıyafetlerini çıkarması istenir. Eğer boyun veya bilek bölgelerinde herhangi bir takı ve metal eşya varsa bunların da çıkarılması istenebilir.
Bu aşamadan sonra kişiye EKG cihazına bağlı olan elektrotlar yapıştırılır. Bu elektrotların vücut yüzeyine daha iyi yapışması için elektrotların yerleştirileceği bölgeler özel bir sıvıyla temizlenir. Elektrotlar kişinin göğsüne, kollarına ve bacaklarına yapıştırılır. Bu elektrotlar kişiye bir üşüme hissi verebilir ve kimi zaman yapıştırıldıkları bölgelerde hafif kızarıklara sebep olabilir. Bu aşamadan sonra EKG cihazı ölçüm yapmaya ve verileri kaydetmeye başlar. Bu işlem yaklaşık üç dakika civarı sürer. İşlem boyunca hastadan konuşmaması ve vücudunu mümkün olduğunca az hareket ettirmesi istenir. Bu işlemin ardından EKG cihazı, hastanın kalbinden topladığı verileri hızlıca özel bir kâğıda (elektrokardiyogram) grafik şeklinde aktarır.
Kimi durumlarda hastaların EKG’sinde parazitlenme sorunu ortaya çıkar. İskelet kaslarının oluşturduğu aktiviteler sebebiyle ortaya çıkan bu durumun yaşanmaması ve EKG işleminin süresinin uzamaması için hasta sırt üstü rahat bir pozisyonda uzanmalı ve hareket etmemelidir. Bu duruma kimi zaman hastanın çıkartmayı unuttuğu yüzük, kolye, bileklik, saat gibi takılar da neden olabilmektedir. Anlattığımız bu EKG uygulamaları rutin olarak isimlendirilen EKG türüdür. Bunun yanında, EKG’nin Holter EKG ve Eforlu EKG olarak iki farklı türü de bulunmaktadır.
Holter EKG Nedir?
Holter EKG aynı zamanda Ambulatuar EKG olarak da adlandırılır. Holter cihazı, kalplerinde rahatsızlık bulunan hastaların gün içindeki kalp faaliyetlerini kaydeden cihazdır. Boyutu yaklaşık bir akıllı telefon büyüklüğündedir. Yine Rutin EKG gibi Holter EKG de sadece bir muayene ve gözlem yöntemidir. Klasik EKG işlemi yaklaşık 4-5 dakika sürmekteyken Holter EKG işlemi ise 24 ila 48 dakika arası ya da daha uzun zaman alabilir. Bu süre boyunca hastanın kalbindeki elektriksel faaliyetler kesintisiz bir şekilde izlenir ve kayıt altına alınır.
Bu işlemdeki asıl amaç, klasik EKG ile ortaya çıkmayan ritim bozukluklarını ve tansiyon hastalıklarını saptamaktır. Holter cihazına bağlı elektrotlar bulunur. Bu elektrotlar, ritim bozukluğu şüphesi olduğu durumlarda hastanın göğüs kısmına takılır. Yüksek tansiyon şüphesinin olduğu durumlarda ise kol bölgesine takılır. Cihaz bir kemer yardımıyla hastanın beline sabitlenir ve hastanın kalbindeki elektriksel dalgalar izlenmeye başlanır. Holter cihazı takılıyken hasta duş almamalı, MR çektirmemeli ve cep telefonu, tablet gibi teknolojik aletlerden uzak durmaya çalışmalıdır.
Eforlu EKG Nedir?
Diğer bir EKG türü olan Eforlu EKG sayesinde, kalbin hızlı çalıştığı zamanlarda ne şekilde tepki verdiği ve hangi elektriksel sinyalleri gönderdiği gözlemlenir. Bu işlem sırasında hasta bir EKG makinesine bağlanır. Ancak diğer EKG işlemlerinden farklı olarak, hastadan bir koşu bandında koşması veya hızlı adım atması istenir. Böylelikle doktor hastanın kalp atış hızını gözlemler ve buna göre teşhisini koyar. Normal EKG işleminde kişinin aç veya tok olmasının herhangi bir önemi yokken eforlu elektrokardiyografi yönteminde ise kişi, bir nevi egzersiz yapacağı için hafif yiyecekler yemelidir.
İşlem öncesinde, mümkünse vücuda rahat oturan ve spora uygun kıyafetler giyilmelidir. Hastaya diğer EKG işlemlerinde olduğu gibi kalpteki elektriksel sinyalleri EKG cihazına aktarması için elektrotlar takılır ve bu elektrotlar hasta koşu bandında egzersiz yaparken de takılı kalmaya devam eder. Koşu bandında eğimli yürüyüş, koşma, hızlı yürüyüş ve koşma gibi hareketler yapılır. Böylece kişinin kalbinin baskı altında ne şekilde tepki verdiği ölçülür. Ayrıca eforlu EKG kimi hastalıklara sahip insanlar için fazla yorucu bir test olabilir. Bu yüzden test öncesinde hastanın kullandığı ilaçları ve sahip olduğu hastalıkları doktoruna eksiksiz bir şekilde iletmesi gerekir.
EKG Çekimi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
Kalp ritim bozuklukları, kalp büyümesi, kalp duvarının kalınlaşması, yüksek tansiyon ve elektrolit eksikliğinin-fazlalığının kalbe olan etkisinin tespiti için de elektrokardiyografi yöntemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bayılma ve baş dönmesi gibi durumlar yaşayan, kalp çarpıntısı olan, kalbinin düzensiz veya hızlı şekilde attığı şikâyetiyle doktora başvuran, nefes darlığı veya göğüs ağrısı bulunan ve doktorun muayenesi sonucunda kalbinde sıra dışı sesler duyulan hastalardan EKG çektirmesi istenmektedir.
Bu durumlara ek olarak, kalpteki kapakçıklarda çeşitli sorunlar ortaya çıktığında, kalbin yeterince kanla dolmadığı veya hasar gördüğü durumlarda (iskemi), kalp kasının mevcut durumunun incelenmesi gerektiği durumlarda (hipertrofi), kan iyonlarında anormallik görüldüğü durumlarda ve kalp damarlarında tıkanma veya daralma (koroner arter) şüphesi olan kişilerden de EKG çektirmesi istenmektedir.
“Sağlık Bakanlığının 2016/54567092 sayılı Genelgesi ile Gezici Sağlık Taraması yapılabilmesi için OSGB’lerin İl sağlık Müdürlüklerinden “GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİ” almak ve bu izne istinaden sağlık taraması yapmak zorunluluğu bulunmaktadır. İzin almayan kuruluşlar Sağlık Taraması gerçekleştiremezler.”
GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİNE SAHİP ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİDİR.
