SGOT Nedir?
Karaciğer enzimlerden biri olan SGOT, aynı zamanda aspartat aminotransferaz (AST) olarak da bilinir. Genellikle karaciğer hastalığı taraması için uygulanan testlerin ilk adımı olan SGOT’un açılımı ise, serum glutamik-oksaloasetik transaminaz şeklindedir.
Karaciğerin vücutta önemli ve farklı roller vardır; yiyeceklerdeki yakıtı depolar, proteinler üretir ve toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur. Ayrıca sindirime yardımcı olan safrayı da üretir. Enzimler ise karaciğerin bu proteinleri oluşturmasına ve parçalamasına yardımcı olur.
AST SGOT enzimi; karaciğer, kalp, kaslar, böbrek ve beyin dâhil olmak üzere vücuttaki birçok dokuda belirli miktarda bulunur. Bu organ veya dokulardan herhangi biri hastalık veya yaralanmadan etkilenirse AST kan dolaşımına salınır. Ancak AST, karaciğer hasarı göstergesi olarak ALT (alanin aminotransferaz) kadar spesifik bir enzim değildir. Çünkü ALT enzimi neredeyse sadece karaciğerde bulunur. Diğer karaciğer enzimlerinin miktarlarıyla ilişkili olarak kan seviyelerindeki SGOT ALT değerleri, karaciğeri etkileyen iltihaplanma, ilaç veya karaciğerde başka bir sorun olup olmadığının belirlenmesinde önemli bilgiler sağlar.
SGOT Normal Değerleri Kaç Olmalı?
Kırmızı kan hücreleri, beyin, böbrek, kalp, kas ve karaciğerde bulunan SGOT enziminin normal değerlerin dışına çıkması, bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Genellikle karaciğer hasarı durumunda doku ve hücreler hasar gördüğünde kandaki AST artarken, bu artış genellikle hasar gerçekleştikten 6 saat sonra başlar. Çocukların ve yetişkinlerin normal seviyeleri farklıdır. Çünkü çocuklarda doğumdan 3 yaşına kadar bu enzim artış gösterir. Bunun yanında SGOT referans aralığı kadınlarda 9 – 32 birim/L, erkeklerde ise 10 – 40 birim/L şeklindedir.
SGOT AST Nedir ve Nasıl Ölçülür?
Kandaki SGOT seviyelerinin tespit edilmesi için kan tahlili yapılması gerekir. Standart kan tahlili ile aynı şekilde yapılan SGOT testinde kan numunesi alınırken özel bir hazırlığa gerek yoktur. Koldan veya parmak uçucundan bir tüp veya duruma göre daha fazla kan alınması yeterlidir. Bunun yanında sonuçların daha doğru değerlendirilebilmesi için alınan ilaçlar veya hastalık öyküsü varsa uzmana bildirilmesinde yarar vardır. Özellikle bazı antibiyotikler yanlış pozitife neden olabilir.
SGOT Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?
SGOT değerlerinin düşük olması genel itibari ile karaciğerde bir sorun olmadığının belirtisi olarak kabul edilse de normal değerlerin çok altında seyretmesi bazı hastalıklardan ve problemlerden kaynaklanabilir. Bu hastalık ve nedenler şu şekilde sıralanabilir;
- Hamilelik
- Diyaliz sonrası
- Şeker koması
- Bazı böbrek hastalıkları
- Üre yüksekliği
- B6 vitamin eksikliği
SGOT Düşüklüğü Belirtileri
Kandaki düşük SGOT seviyeleri nispeten yaygın bir durumdur ve endişe nedeni değildir. Ancak normal seviyelerin çok altında, uzun süren SGOT seviye düşüklüğü bazı sorunlara neden olabilirken, tedavi edilmesi gerekir. Karaciğer enzimlerin eksikliğinde yaygın görülen belirtiler arasında şunlar bulunur;
- Sarımsı görünen cilt ve gözler (sarılık)
- Karın ağrısı ve şişlik
- Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
- Ciltte kaşıntı
- İdrar renginin koyu olması
- Dışkı renginin soluk olması
- Kronik yorgunluk
- Mide bulantısı ya da kusma
SGOT Düşüklüğü Tedavisi
SGOT düşüklüğü her ne kadar ciddi bir sorun olmasa da şikayetler kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Bu yüzden neden olan sorunun teşhis edilerek tedavi edilmesi gerekir. Hamilelik sürecinden sonra değerler genelde normale dönerken, yetersiz beslenme sebebiyle görülen B6 vitamin eksikliğine yönelik ilaç tedavisi veya takviye reçete edilebilir. Bunun yanında üre yüksekliğine neden olan koşullar tedavi edilerek enzim düşüklüğü önlenebilir.
SGOT Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?
SGOT değerlerinin düşük olmasının en yaygın nedenlerinden biri B6 eksikliğidir. Alınan takviyeler harici B6 vitamini açısından zengin gıdaların tüketilmesi seviyelerin normale dönmesine yardımcı olur. Bu besinler arasında kabuklu kuruyemişler, avokado, muz, karnabahar, tatlı patates, ıspanak, beyaz ve kırmızı et, nohut gibi baklagiller, süt ürünleri yumurta, havuç, balık ve deniz ürünleri bulunmaktadır. Beslenme yanında kişinin yaşı ve sağlık durumuna uygun düzenli egzersiz yapması, uyku düzenini koruması ve bol sıvı tüketimi de karaciğer enzimlerinin yükselmesine yardımcı olur.
SGOT Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?
SGOT düşüklüğü her ne kadar ciddi bir durum olmasa da görülen kronik yorgunluk, mide bulantısı ve ciltte solgunluk gibi şikâyetler kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Altta yatan hastalık tedavi edilmediği takdirde daha ileri düzeyde ciddi bir soruna yol açabilir. Örneğin böbrek fonksiyon bozukluğu veya böbrek yetmezliğne varan sonuçlar doğurabilir.
SGOT Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları
AST SGOT yüksek çıkması; kanda SGOT enziminin referans aralığın üstüne çıktığı anlamına gelir. Bu durumda genelde karaciğer hasarı söz konusudur. Bundan kaynaklı karaciğer, toksin maddeye maruz kalmış ve aşırı yüklenmiştir. Bu duruma bazı hastalık ve nedenler sebep olabilirken, SGOT yüksekliği nedenleri şu şekilde sıralanabilir;
- Karaciğer kanseri
- Safra kanallarının tıkanması
- Siroz
- Karaciğer yağlanması
- Hepatit
- Uzun süreli ilaç kullanımı gerektiren hastalıklar
- Karaciğer kan akışı bozuklukları
Bu hastalıkların teşhisi konurken AST ve ALT değerleri karşılaştırılır. Karaciğer hastalığının varlığında ALT değerleri AST değerlerinden daha yüksek çıkar. Ayrıca karaciğerle ilişkili olmayan bazı sağlık koşulları da SGOT değerlerini yükseltebilir. Bu koşullar arasında şunlar bulunur.
- Travma
- Ameliyat
- Nöbet
- Nöromüsküler hastalıklar (kasları ve sinirleri etkileyen hastalık)
- Pankreatit
- Gebelik
- Kas yaralanmaları
- Kan zehirlenmesi (sepsis)
- Aşırı sıcak ve güneş çarpması
- İskelet ve kas sisteminde hastalıklar
- Bağırsak ve mide kanaması
- Wilson hastalığı
- Çölyak hastalığı
- Obezite
- Organ yetmezliği
- Yoğun egzersiz yapılması
- Kalp krizi
- Anjiyoplasti (atardamarın açılmasına yönelik tedavi)
- Hemolitik anemi
- Yanık
- Kateterizasyon (damara veya bir kanala tüp kateter yerleştirilmesi)
- Kalp krizi öncesi veya kalp ameliyatı sonrası
Bunlar yanında karaciğerle ilgili bir sorun olmadığı halde yanlış pozitif çıkmasına bazı antibiyotikler ve diyabetik ketoasidoz neden olabilir.
SGOT Yüksekliği Belirtileri
Çoğunlukla karaciğer hasarının bir göstergesi olan SGOT yüksekliği kendini bazı belirti ve semptomlarla gösterir. AST SGOT yüksekliği belirtileri ve semptomları şu şekildedir;
- Yorgunluk
- Zayıflık
- Nefes Darlığı
- Sarılık
- Mide bulantısı ve Kusma
- Aşırı kanama veya morarma
SGOT Yüksekliği Tedavisi
SGOT yüksekliği tedavisi yapılırken öncelikle buna sebep olanın sorunun tedavi edilmesi gerekir. Karaciğer fonksiyonlarını düzenlemeye ve toksinleri atmaya yardımcı olacak öncelikle ilaç tedavisi başlatılırken, diyet değişikliğine gidilir. Eğer SGOT yüksekliği nedenleri kullanılan antibiyotik veya ilaçlardan kaynaklı ise gerekli görüldüğünde bu ilaçların değişikliğine gidilir.
Bu değerlerin yükselmesine neden bir enfeksiyon ise antiviral ve antibiyotik tedavisi hemen başlatılmalı ve tamamlandıktan sonraki değerler izlenmelidir. Karaciğer hastalığı söz konusu ise 6 ayda bir karaciğer fonksiyon testleri muhakkak yaptırılmalıdır. Karaciğerde tümör nedeni ile bir seviye yükselmesi yaşanıyorsa tümörün küçültülmesine veya çıkarılmasına yönelik tedavi başlatılmalıdır.
“Sağlık Bakanlığının 2016/54567092 sayılı Genelgesi ile Gezici Sağlık Taraması yapılabilmesi için OSGB’lerin İl sağlık Müdürlüklerinden “GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİ” almak ve bu izne istinaden sağlık taraması yapmak zorunluluğu bulunmaktadır. İzin almayan kuruluşlar Sağlık Taraması gerçekleştiremezler.”
GEZİCİ İSG ARACI İZİN BELGESİNE SAHİP ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİDİR.
